Sarajewo oferuje ciekawe darmowe atrakcje, które pozwalają poznać to pełne kontrastów i przesycone historią miasto. Jednak rany ostatniej wojny są tak świeże, że trudno powiedzieć, czy wizyta w Sarajewie bardziej boli czy fascynuje.
Sarajewo, stolica Bośni i Hercegowiny, to fascynujące choć niedoceniane miasto, które łączy w sobie bogatą historię, kulturową różnorodność i piękne krajobrazy. Historia najnowsza nie oszczędzała Sarajewa, o czym świadczą do dziś poranione kulami kamienice w centrum miasta. Spacerując po Sarajewie odkryjesz wiele zabytków, które świadczą zarówno o dziedzictwie osmańskim, jak i wpływach austro-węgierskich. Warto doświadczyć unikalnego charakteru tego miejsca, gdzie na niewielkiej przestrzeni Wschód spotyka się z Zachodem, a tradycja łączy się z nowoczesnością.
Miasto wyraźnie dzieli się na dwie części – wschodnią i zachodnią. Wschodnia reprezentowana jest przez XV-wieczną dzielnicę z czasów osmańskich Baščaršija – czyli wschodni bazar. Zachodnia – to dzielnica urzędów, banków i hoteli. Tu króluje typowa architektura austro-węgierska. A pomiędzy tymi światami jest nawet dokładna linia podziału.
A to filmik naszego synka Wilhelma (Wili the Explorer) z Sarajewa:
Pięknie położone wśród gór Sarajewo było miejscem, gdzie spotykały się różne kultury, religie i tradycje. O wielokulturowości Sarajewa świadczą zarówno zabytkowe, bogato dekorowane świątynie różnych wyznań, restauracje, w których spróbujesz europejskich lub wschodnich przysmaków, ale też ludzie o różnych korzeniach narodowych i kulturowych, których spotkasz na swojej drodze. Nie można zapominać o wspaniałym dziedzictwie austro-węgierskim, widocznym w architekturze zachodniej części Starego Miasta. Ale właśnie to, co przez wieki było bogactwem Sarajewa, podczas wojny w latach 1992-1995 okazało się jego przekleństwem. Ślady tego konfliktu miasto nosi do dziś, nie tylko w pomnikach czy nazwach mostów i ulic, ale także w muzeach poświęconych konfliktowi oraz w przejmujących Sarajewskich Różach − instalacjach artystycznych stylizowanych na krwawe plamy na ulicy.
Historia Sarajewa sięga XV wieku, gdy miasto zostało założone przez turków osmańskich. Tkanka architektoniczna miasta z meczetami, basztami i ciasnymi zaułkami wypełnionego kramikami Starego Miasta (Baščaršija), jest świadectwem tamtych czasów. Wraz z upływem czasu, wpływy Austro-Węgier i panowanie Habsburgów przyniosły nowe elementy urbanistyczne, w tym neogotyckie kościoły, ratusz i kamienice w stylu secesyjnym. W 1914 roku o Sarajewie usłyszał cały świat, gdy na przy Moście Łacińskim doszło do zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Wydarzenie to zapoczątkowało I wojnę światową.
W czasach Jugosławii, Sarajewo było jednym z najbardziej kosmopolitycznych miast w kraju. Mieszkańcy różnych grup etnicznych, w tym Bośniacy, Serbowie, Chorwaci, Żydzi oraz inne nacje, współistnieli, tworząc jedno z najbardziej zróżnicowanych społeczeństw. Jednak ta wielokulturowość stała się przyczyną brutalnej, bratobójczej wojny w Bośni i Hercegowinie w latach 90-tych. Sarajewo było oblężone przez długi okres, co przyniosło ze sobą wiele tragedii pamiętanych przez mieszkańców do dziś.
OBLĘŻENIE SARAJEWA
W 1980 roku zmarł Josif Broz Tito, który od 1953 roku był prezydentem komunistycznej Jugosławii. Jego autorytet spajał wieloetniczne i wieloreligijne państwo. Następcy nie byli w stanie poradzić sobie z napięciami wewnętrznymi w kraju. W 1991 roku niepodległość ogłosiły Chorwacja, Słowenia i Macedonia. Na początku 1992 roku w ich ślad poszła Bośnia i Hercegowina. Sprzeciwiali się temu Serbowie, którzy stanowili ponad 1/3 ludności nowo powstałego państwa. 5 kwietnia 1992 w Sarajewie wybuchły walki między Serbami i Bośniakami. Miasto zostało otoczone przez 18 tys. żołnierzy serbskich, odcięte od dostaw żywności i wody. Było ostrzeliwane ponad 300 razy dziennie, na ulicach toczyły się krwawe walki. Podczas trwającej cztery lata blokady miasta zginęło ponad 10 tys. osób, w tym 1,5 tys. dzieci. Wojska serbskie odstąpiły od oblężenia 29 lutego 1996 roku.
Pomimo tego, że Sarajewo przetrwało i udało się je odbudować po zakończeniu konfliktu, wciąż nosi wyraźne blizny po wojnie. Współczesne Sarajewo to miejsce, w którym widoczne są ślady dawnej wielokulturowości, a także wciąż otwarte rany po wojnie w Jugosławii. Meczety stoją obok kościołów chrześcijańskich, a synagogi przypominają o obecności społeczności żydowskiej. Dziedzictwo historyczne, które kształtowało Sarajewo przez wieki, w połączeniu z jego nowoczesnym obliczem, sprawia, że to miasto jest fascynujące dla turystów poszukujących zarówno historii, jak i współczesnej kultury.
Sarajewo – darmowe atrakcje – 10 najlepszych miejsc:
1. Baščaršija – Targ i Stare Miasto w Sarajewie
Baščaršija to serce Sarajewa, gdzie tradycyjne targi oferują bogactwo lokalnych produktów, rękodzieła i smakołyków. Słowo Baščaršija pochodzi z języka tureckiego – „baš” dosłownie oznacza głowę, ale w można je także tłumaczyć jako „główny”, „pierwszy”. „Čaršija” oznacza „bazar” lub „rynek”. Czyli w wolnym tłumaczeniu – Główny Rynek. Spacerując uliczkami Baščaršiji czujemy ducha XV-wiecznego osmańskiego miasta, niespotykany w innych europejskich metropoliach wschodni puls. Baščaršija zabudowana jest kamiennymi, masywnymi kramami, w których mieszczą się restauracje, kawiarnie, ćevabdžinice i sklepy pełne pamiątek, tkanin oraz egzotycznych słodkości.
2. Most Łaciński
XVIII-wieczny Most Łaciński to jedna z najpiękniejszych przepraw w Sarajewie, z malowniczym widokiem na rzekę Miljackę. Przy północnym krańcu mostu 28 czerwca 1914 roku dokonano zamachu na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga. To wydarzenie stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu pierwszej wojny światowej.
3. Aleja Snajperów
Jednym z najniebezpieczniejszych miejsc w mieście podczas oblężenia 1992-1996 była ciągnąca się przez Sarajewo Aleja Snajperów (aleja Zmaja od Bosne – Smoka z Bośni). Ulica łączy dzielnicę przemysłową ze Starym Miastem i prowadziła do jedynego źródła czystej wody podczas walk. Wzdłuż alei znajduje się wiele wysokich budynków, z których ukryci na wysokich kondygnacjach serbscy snajperzy mieli duże pole rażenia. Wśród nich hotel Holiday, z którego padły pierwsze śmiertelne strzały. Snajperzy ostrzeliwali Sarajewo także z gór otaczających miasto, skąd mieli widok również na ruch uliczny w stolicy. Za pierwsze ofiary wojny w Bośni uznane były Suada Dilberović, studentka medycyny z Dubrownika i Olga Sučić, urzędniczka bośniackiego parlamentu, które zginęły na moście, po wojnie nazwanym ich imieniem.
4. Fontanna Sebilj
Fontanna Sebilj to jedna z ikon Baščaršiji. Ta piękna fontanna zbudowana w stylu osmańskim jest popularnym miejscem spotkań i odpoczynku dla mieszkańców i turystów. Charakterystyczna studnia na klimatycznym wypełnionym kawiarnianymi stolikami placu, jest pozostałością po jednym z pierwszych europejskich wodociągów.
5. Ratusz w Sarajewie (Vijećnica)
Vijećnica to niezwykła budowla w stylu neomauretańskim, pełniąca funkcję ratusza. Znana z bogatej historii, warto odwiedzić ją zarówno ze względu na architekturę, jak i kulturalne wydarzenia organizowane w jej wnętrzach.Po II wojnie światowej mieściła się tutaj Biblioteka Narodowa, która została zbombardowana w 1992 roku. Spłonęło wtedy 90% ksiąg i manuskryptów.
6. Wieczny Płomień (Vječna vatra)
Wieczny Płomień to pomnik upamiętniający wojskowe i cywilne ofiary II wojny światowe w Bośni i Hercegowinie. Pomnik poświęcono 6 kwietnia 1946 roku, w pierwszą rocznicę wyzwolenia Sarajewa spod czteroletniej niemieckiej okupacji. Co roku, 6 kwietnia, w rocznicę ogłoszenia niepodległości Bośni Hercegowiny i początku oblężenia Sarajewa, pod pomnikiem odbywają się uroczystości.
7. Punkt Widokowy przy Żółtej Twierdzy
Na punkt widokowy prowadzi kilkudziesięciominutowy spacer od fontanny Sebilj. Po drodze mijamy cmentarze, na których znajdują się groby wielu ofiar wojny 1992-1996 oraz Centrum Pamięci Kovači. U stóp Żółtej Twierdzy jest platforma z ławeczkami, skąd roztacza się malowniczy widok na Sarajewo. Punkt widokowy pozwala podziwiać przeciętą doliną rzeki Miljacki panoramę miasta, oraz otaczające je góry i doliny.
8. Sarajewskie Róże
Krwawe Sarajewskie Róże to pomnik, który przypomina o okrutnych wydarzeniach wojny w Bośni i Hercegowinie. Stylizowane na krwawe plamy na ulicy instalacje z żywicy epoksydowej zmieszanej z czerwoną farbą, którą wypełniono dziury w jezdniach Sarajewa, znajdują się w miejscach, gdzie od eksplozji pocisków zginęły co najmniej trzy osoby. W mieście jest 150 takich symbolicznych miejsc. Przejmująca, nawiązująca do kwiatów nazwa instalacji przypomina o tym jak wyglądała codzienność mieszkańców Sarajewa podczas oblężenia.
9. Most Suade i Olge (Most sarajewskich Romea i Julii)
5 kwietnia 1992, na początku oblężenia miasta, w okolicach mostu odbywały się wielotysięczne wieloetniczne demonstracje pokojowe. Demonstranci zamierzali przejść przez most Vrbanja, by pokazać, że miasto należy do wszystkich jego mieszkańców. Serbski snajper ukryty w budynku hotelu Holiday Inn otworzył ogień do demonstrantów na moście Vrbanja zabijając sześć osób. W gronie zabitych były Suada Dilberović, studentka medycyny z Dubrownika i Olga Sučić, urzędniczka bośniackiego parlamentu, które uznano za pierwsze ofiary wojny w Bośni. Po wojnie ich imieniem nazwano most, na którym zginęły. 18 maja 1993 na moście zginęli „Romeo i Julia z Sarajewa” Serb Boško Brkić i Bośniaczka Admira Ismić. Nie mogli żyć bez siebie, miesiącami ryzykowali życie odwiedzając się w swoich mieszkaniach w odległych częściach miasta, wreszcie, kiedy mieli opuścić Sarajewo po uzgodnieniu z obiema stronami konfliktu, jak przechodzili przez most Vrbanja dosięgły ich śmiertelne strzały, do których nie przyznała się żadna ze stron konfliktu (w linku szczegółowy artykuł na temat tej poruszającej historii – uwaga: drastyczne zdjęcia).
10. Targ Markale
Rynek spożywczy, na którym można poczuć lokalny klimat, spróbować lokalnych potraw i zakupić świeże produkty. To również miejsce, gdzie miały miejsce tragiczne wydarzenia podczas oblężenia Sarajewa w latach 90.
SARAJEWO PRAKTYCZNIE
JAK DOJECHAĆ
Do stolicy Bośni i Hercegowiny możemy dolecieć bezpośrednio na lotnisko w Sarajewie (SJJ), ale tanie linie lotnicze dolatują do Banja Luki (BNX). Stamtąd można dojechać do Sarajewa autobusem lub wypożyczyć samochód. Dojazd z lotniska w Banja Luce do Sarajewa samochodem zajmuje około 3 godziny.
GDZIE SPAĆ
W mieście znajdują się zarówno dobre hotele jak i mieszkania wynajmowane przez prywatnych gospodarzy. W Sarajewie można bez problemu znaleźć nocleg za pośrednictwem platform hotelowych.
CO I GDZIE JEŚĆ
Sarajewo to miasto czerpiące pełnymi garściami zarówno ze wschodnich jak i zachodnich tradycji kulinarnych. W Sarajewie trzeba koniecznie spróbować nieoficjalnego bośniackiego dania narodowego – ćevapi. Grillowane kotleciki z mięsa mielonego, podawane w kieszonce świeżego placka somun z cebulą i kwaśną śmietaną, to bez dwóch zdań królowie bośniackiego fast foodu. Za najlepsze ćevabdžinice w Sarajewie uważane są Željo oraz Nune.
Sarajewo to także królestwo kawy po bośniacku, przygotowywanej w małych tygielkach, gęstej, mocnej, serwowanej ze słodką kostką różanego rachatłukum. Kawiarnie są pełne mieszkańców o każdej porze dnia.
PUNKTY WIDOKOWE
Kolej gondolowa z Sarajewa na Trebević (1164 m n.p.m.)
Punkt Widokowy przy Żółtej Twierdzy
Taras na dachu City Boutique Hotel Sarajevo
Jeśli nasze teksty dają Ci inspirację, a praktyczne rady przydają się w podróży, postaw nam kawę. Z pełnym kubkiem łatwiej nam tworzyć kolejne wartościowe, sprawdzone relacje z pierwszej ręki! Dzięki!
